|
|||
|
|||
Εκπαιδευτική-υποστηρικτική ομάδα επαγγελματιών υγείας
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΛΛΕΡΓΗΣ*
*Επίκουρος Καθηγητής Ψυχιατρικής, Τμήματος Νοσηλευτικής, Πανεπιστημίου Αθηνών
Περίληψη
Οι επαγγελματίες υγείας στο πλαίσιο ενός Νοσοκομείου θεωρείται ότι αναπτύσσουν μια εργασία με πολλές απαιτήσεις και επιβαρύνσεις ενώ βιώνουν τις ματαιώσεις όπως εκφράζονται από τους ασθενείς και τους συγγενείς τους.
Στο πλαίσιο της Συμβουλευτικής-Διασυνδετικής Ψυχιατρικής διερευνήθηκαν οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι επαγγελματίες υγείας στην καθημερινή κλινική πράξη.
Φαίνεται ότι οι δυσκολίες πηγάζουν από την αντιμετώπιση των ασθενών στο πλαίσιο της θεραπευτικής σχέσης όπου άλλοτε τα καταφέρνουν, άλλοτε όχι. Στην δεύτερη περίπτωση δίνουν χαρακτηρισμούς στους ασθενείς όπως «δύσκολος», «παράξενος», «μη συνεργάσιμος» ενώ συχνά εμπλέκονται σε αντιθέσεις με τον ασθενή.
Ενώ με την οικογένεια του ασθενούς υπάρχει μια αντιπαλότητα.
Σχηματίσθηκαν λοιπόν ομάδες όπου σε πρώτη φάση διερευνήθηκαν τα προβλήματα των επαγγελματιών υγείας.
Η μελέτη έλαβε χώρα στο Ψυχιατρικό τμήμα του Αντικαρκινικού Νοσοκομείου ΜΕΤΑΞΑ στο πλαίσιο της Συμβουλευτικής-Διασυνδετικής Ψυχιατρικής. Η μέθοδος έρευνας ήταν η ποιοτική έρευνα (qualitative research).
Οι ομάδες είχαν εβδομαδιαία συχνότητα επί 90΄και διήρκεσαν πέντε έτη. Ελήφθησαν υπ'όψη οι μελέτες του Μ. Balint, οι μελέτες των Kahana & Bibring για την κατανόηση του ασθενούς μέσω του τύπου προσωπικότητάς του. Οι συνιστώσες που περιλαμβάνονται στην διεργασία της ομάδας είναι:
Συμπεράσματα
Λέξεις κλειδιά: Εκπαιδευτική ομάδα, υποστηρικτική, βιωματική, επαγγελματίες υγείας, διασυνδετική ψυχιατρική.
Εισαγωγή
Οι πρώτες ομάδες διεργασίας των προβληματισμών του ανθρώπου φαίνεται να είναι τα φιλοσοφικά συμπόσια κατά την Αρχαία Ελλάδα. Στην σύγχρονη εποχή όμως από τις αρχές του 20ου αιώνα, εμφανίζεται ενδιαφέρον κυρίως των κλινικών θεραπευτών για την θεραπεία εντός της ομάδας. Την ίδια εποχή ο Φρόυντ1 ασχολήθηκε με την «ψυχολογία των ομάδων» επηρεασμένος από το βιβλίο του Λεμπόν (Lebon) η «ψυχολογία των μαζών»2. Η πρώτη ομάδα στον χώρο της υγείας αναπτύχθηκε από τον παθολόγο Ιωσήφ Πρατ (Joseph Pratt)3,4. Η ομάδα αφορούσε περίπου 25 φυματικούς ασθενείς και ασχολείτο περισσότερο με το πρόσωπο και τα προβλήματα του ως συνέπεια της νόσησης παρά με την αρρώστια. Στην συνέχεια η ομαδική ψυχοθεραπεία εξελίχθηκε κυρίως στο χώρο της ψυχικής υγείας, ενώ αρκετοί θεραπευτές εργάσθηκαν σε ομάδες όπως ο E. Lasell, o L. Wender, T. Burrow,o S. Slavson, o W. Bion, o S. Foulkes. J. Moreno, F. Redl. κ.α. συμβάλλοντας στην εξέλιξη της ομαδικής ψυχοθεραπείας3.
Αρχές δεκαετίας του 1960 εμφανίσθηκαν κυρίως στις ΗΠΑ οι λεγόμενες ομάδες συνεύρεσης (encounter groups) οι οποίες ήταν βραχείας διαρκείας και εστιάζοντο στην βιωματική εμπειρία στο εδώ και τώρα, στην συναισθηματική εκφραστικότητα, στην αυτοαποκάλυψη. Θεωρούσαν επίσης ότι απευθύνοντο σε «φυσιολογικά άτομα» ή σε κάθε περίπτωση το αίτημα δεν ήταν ένα ψυχολογικό πρόβλημα. Πρόγονοι των ομάδων συνεύρεσης θεωρούνται οι ομάδες του Kurt Lewin που οργανώθηκαν στην πολιτεία Κοννέκτικατ των Ηνωμένων Πολιτειών για να αντιμετωπίσουν τις εντάσεις ανάμεσα στις φυλετικές ομάδες. Ήταν ουσιαστικά ομάδες συζήτησης και ανέλυσαν τα προβλήματα των μελών κατά την καθημερινότητά τους.3
Κατά την δεκαετία του 1960, κλινικά προσανατολισμένοι συντονιστές ομάδων προώθησαν ένα μοντέλο εκπαιδευτικής ομάδας, που έδινε έμφαση στην προσωπική ανάπτυξη που αφορούσε και φυσιολογικά άτομα, δηλαδή χωρίς αίτημα αρρώστιας. Θεωρούν ότι η εκπαίδευση, εντός της εκπαιδευτικής ομάδας, εκτός της συμβολής της στην απόκτηση διαπροσωπικών δεξιοτήτων συμβάλλει και στην ανακάλυψη του δυναμικού του εαυτού μας.3
Κατά την δεκαετία του 1950 ο ψυχαναλυτής Μ. Μπαλίντ (M. Balint)5,6 μελετά ομάδες Γενικών Ιατρών, στην Tavistock Clinic του Λονδίνου όπου αντικείμενο ήταν οι συναισθηματικές αντιδράσεις των Ιατρών έναντι των ασθενών τους στο πλαίσιο της θεραπευτικής σχέσης. Δηλαδή ο Μ. Μπαλίντ μελέτησε τα αντιμεταβιβαστικά (counter transference) συναισθήματα των Ιατρών προς τους ασθενείς του θεωρώντας ότι αυτά επηρεάζουν την θεραπευτική σχέση και την θεραπευτική διαδικασία του ασθενούς.
H Grete Lehner Bibring7,8 θεωρεί ότι οι ψυχαναλυτικές τεχνικές πρέπει να ενσωματωθούν στην γενικότερη ιατρική πράξη, υποστηρίζει ότι μια επιτυχής περίθαλψη απαιτεί ένα ιατρό που να καταλαβαίνει τις ψυχολογικές ανάγκες του ασθενούς και την προσωπικότητά του.
Επίσης κατά την περίοδο του 1950-1980 αναπτύσσεται ήδη η Ψυχοσωματική και η Συμβουλευτική-Διασυνδετική Ψυχιατρική που αφορά σωματικούς και όχι μόνο ψυχικά αρρώστους9,10, ενώ αργότερα οι R.Kahana και G.L.Bibring11 προτείνουν την αξιοποίηση των χαρακτήρων ή τύπων προσωπικότητας στην κατανόηση των σωματικών αρρώστων.
Σημαντική συμβολή στην θεραπευτική σχέση έχουν και οι μελέτες το P.B. Schneider12.
Από αρχές δεκαετίας του 1980 στην Ελλάδα αναπτύσσονται ψυχιατρικές κλινικές εντός γενικών νοσοκομείων, ενώ παράλληλα αναπτύσσεται η Συμβουλευτική Διασυνδετική Ψυχιατρική με αρχή από τις πανεπιστημιακές Κλινικές της χώρας και κατόπιν στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Τότε στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Β΄ Ψυχιατρικής Κλινικής του Α.Π.Θ. αναπτύσσεται ένα πρόγραμμα ετήσιας εκπαίδευσης της Σ-Δ Ψυχιατρικής όπου περιλαμβάνονται το έργο του Balint και των Kahana και Bibring13.
Η Σ-Δ Ψυχιατρική είναι μια εκ των υπηρεσιών του Ψυχιατρικού Τμήματος, εντός ενός Γενικού (μη ψυχιατρικού) νοσοκομείου.
Συνεργάζεται με άλλα τμήματα του νοσοκομείου, τα οποία υποστηρίζει όσον αφορά την ψυχιατρική συνιστώσα των ασθενών. Η συνεργασία γίνεται είτε κατόπιν παραπομπής από τα τμήματα του νοσοκομείου, είτε κατά τις δραστηριότητες των τμημάτων στις οποίες συμμετέχει η Σ-Δ Ψυχιατρική, όπως διαγνωστικές συζητήσεις, επίσκεψη της κλινικής κ.λ.π.
Η συνεργασία του ψυχιατρικού τμήματος, με τα άλλα τμήματα στα πλαίσια της Σ-Δ Ψυχιατρικής αφορά γενικά τέσσερα πεδία:
Με βάση όλες αυτές τις αναφορές τέλος δεκαετίας του 1980 άρχισε η μελέτη των εκπαιδευτικών ομάδων στο πλαίσιο της Σ-Δ Ψυχιατρικής του Αντικαρκινικού Νοσοκομείου «ΜΕΤΑΞΑ».
Με βάση την εκπαιδευτική συνιστώσα της Σ-Δ Ψυχιατρικής ετέθη το ερώτημα της διερεύνησης των προβλημάτων του προσωπικού και των συνθηκών με σκοπό την λειτουργία εκπαιδευτικής και υποστηρικτικής ομάδας.
Η Σ-Δ Ψυχιατρική εντός ενός Γενικού (μη ψυχιατρικού) Νοσοκομείου αναπτύσσεται με διαφορές μορφές όπως η θεραπευτική προσέγγιση ασθενών με ψυχιατρική νόσο, οργανικά ψυχοσύνδρομα, με ψυχολογικά προβλήματα ως συνέπεια της νόσησης. Η συνεργασία επίσης αναπτύσσεται σ΄εκπαιδευτικό επίπεδο που λαμβάνει χώρα είτε κατά την καθημερινή συνεργασία, είτε με διαλέξεις ή ομάδες εργασίας.
Υλικό-Μέθοδος
Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας της Σ-Δ Ψυχιατρικής κατεγράφησαν τα προβλήματα και οι δυσκολίες του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού. Αυτές αφορούν τον τομέα της σχέσης με τον ασθενή όπου στην περίπτωση δυσκολίας αντιμετώπισης του, έδιναν χαρακτηρισμούς όπως «δύσκολος», «παράξενος», «μη συνεργάσιμες» ενώ κάποιες φορές η κλήση για συμβουλευτική ψυχιατρική ήταν με τον αιτιολογικό, «δεν συνεργάζεται», «αρνείται θεραπείας».
Δυσκολίες και προβληματισμοί αφορούσαν και το θέμα της ενημέρωσης του ασθενούς με καρκίνο και ποία μορφή πρέπει να έχει η πληροφόρηση του ασθενούς.
Σημαντικά προβλήματα προέκυψαν και στην συνεργασία με την οικογένεια του ασθενούς που έφθαναν έως το σημείο αντιπαλότητας.
Η μελέτη πραγματοποιήθηκε, από το 1989, στο ψυχιατρικό τμήμα του Αντικαρκινικού Νοσοκομείου «ΜΕΤΑΞΑ», στο πλαίσιο της Διασυνδετικής Ψυχιατρικής και συνεχίζεται στο Τμήμα Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Αθηνών14.
Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούνται:
Ως μέθοδος έρευνας χρησιμοποιείται η Ποιοτική Μέθοδος16-18, μέσω των ομάδων, με γιατρούς και νοσηλευτές, ενώ το πρώτο μέρος της έρευνας διήρκεσε πέντε χρόνια. Κατά τη διάρκεια των πέντε αυτών ετών είχαν συσταθεί οκτώ (8) ομάδες, τρεις με γιατρούς και πέντε με νοσηλευτές. Ο αριθμός των μελών κάθε ομάδας ήταν 12-15 εκπαιδευόμενοι και είχαν εβδομαδιαία συχνότητα, επί 90 λεπτά. Έλαβαν χώρα επί ένα ακαδημαϊκό έτος και ο συνολικός τους χρόνος ήταν 60 ώρες ανά έτος. Η διαδικασία στην ομάδα βασίζεται σε εκείνη της αναλυτικής ομάδας, λαμβάνοντας υπόψη τους θεραπευτικούς παράγοντες, ιδιαίτερα την συνοχή, την διαπροσωπική μάθηση και την καθολικότητα, ενώ ο συντονιστής της ομάδας έχει εκπαιδευθεί στην ομαδική ψυχοθεραπεία. Η διαδικασία της συζήτησης βασίζεται στην επαγωγική μέθοδο και τη Σωκρατική μέθοδο σύμφωνα με τον Α. Beck19,20.
Λαμβάνονται υπόψη:
Στο πλαίσιο της Συμβουλευτικής-Διασυνδετικής Ψυχιατρικής, με τις παθολογικές, χειρουργικές και ακτινοθεραπευτικές κλινικές, το Ψυχιατρικό Τμήμα συμμετείχε στα Εκπαιδευτικά τους Προγράμματα, στα οποία συζητήθηκαν κλινικά θέματα σχετικά με την ενημέρωση των ασθενών με καρκίνο. Τα ετήσια σεμινάρια της Ψυχοογκολογίας για τους επαγγελματίες υγείας αποτελούνταν από έξι συνεδρίες (σύνολο 42 ωρών) ανά έτος, όπου τα αποτελέσματα της μελέτης των ομάδων και της Διασυνδετικής Ψυχιατρικής, συζητήθηκαν σε μεγαλύτερο δείγμα, καθώς ο μέσος όρος των παρόντων, σε κάθε σεμινάριο ήταν 60 άτομα.
Η λειτουργία της ομάδας ήταν εκπαιδευτική βιωματική και υποστηρικτική.
Η εκπαιδευτική συνιστώσα αφορά την σύγχρονη διδασκαλία των ψυχοδυναμικών εννοιών στην σχέση με τον ασθενή. Επίσης των χαρακτήρων ή τύπων προσωπικότητας όπως πρότειναν οι Κahana και Bibring πάντα στο πλαίσιο της κατανόησης του ασθενούς.
Επιπλέον τις μελέτες της Kubler Ross21 για την προσέγγιση του ασθενούς με καρκίνο και την υπάρχουσα βιβλιογραφία για την ενημέρωση του ασθενούς.
Η βιωματική λειτουργία βασίσθηκε στην υπόθεση ότι η θεραπευτική σχέση έχει αναλογίες με άλλες ανθρώπινες σχέσεις όπως μητέρας-παιδιού, άρα μελετώντας την Θεραπευτική Σχέση λαμβάνεται εμπειρία για την δυναμική των άλλων σχέσεων
Με βάση την λειτουργία της αναλυτικής ομάδας λαμβάνονται υπόψη η λειτουργία στο εδώ και τώρα, οι θεραπευτικοί παράγοντες εντός της ομάδας , ως επίσης το θεωρητικό αξίωμα του συνεχούς υγείας-αρρώστιας (3)
Η λειτουργία των ομάδων κατά το πρώτο έτος είχαν και ένα πειραματικό-διερευνητικό χαρακτήρα.
Κατά τις πρώτες συναντήσεις δίνεται έμφαση:
Όσον αφορά την διδακτική συνιστώσα της ομάδας αυτή περιλαμβάνει μια ύλη, η οποία αναφέρεται στην:
Σε κάθε συνάντηση προκαλείται συζήτηση με βάση τη θεματολογία της προαναφερομένης διδακτικής ύλης, χωρίς να γίνεται μάθημα με την κλασσική ακαδημαϊκή έννοια π.χ. όταν αναφέρεται στο θέμα της κρίσης του ασθενούς, η έναρξη γίνεται χωρίς ορισμούς και επεξηγήσεις, αλλά ερωτάται: έχετε περάσει κρίσεις στην ζωή σας ή αν είναι επίκαιρη κάποια οικονομική κρίση (απώλεια χρημάτων) συζητείται για να έλθει η ομάδα στην κρίση του ασθενούς (απώλεια υγείας). Στην συνέχεια συζητούνται οι αντιδράσεις, οι μηχανισμοί, που ανακαλούνται για αντιμετώπιση μιας κρίσης από τα μέλη και τον άνθρωπο γενικότερα, ενώ αναζητούνται τρόποι, με τους οποίους να βοηθηθεί ο ασθενής μας.
Στο τελευταίο χρονικό μέρος της ομαδικής διεργασίας ο συντονιστής συνοψίζει, ενώ μπορεί να είναι πιο διδακτικός, αναφέροντας και μελέτες, που υποστηρίζουν την συζήτηση της ομάδας.
Όταν φέρονται προς συζήτηση οι χαρακτήρες ή τύποι προσωπικότητας, ακολουθείται ανάλογη διαδικασία. Έτσι προκαλούνται τα μέλη σε μια αυτογνωσιακή διαδικασία ενώ κατανοούν ότι και οι ασθενείς μπορεί να έχουν ανάλογα χαρακτηριστικά και η διαφορά μας είναι ο ρόλος, δηλαδή αφ΄ενός θεράποντος και του ασθενούς αφ΄ετέρου.
Το θέμα της ενημέρωσης τίθεται ερωτηματικά χωρίς παράθεση διαφόρων γνωμών από την βιβλιογραφία. Αντιθέτως δίνεται έμφαση στον προβληματισμό των μελών και αυτό που βιώνουν κατά την διαδικασία ενημέρωσης του ασθενούς. Τίθεται επίσης το ερώτημα: αν εμείς είμασταν από την πλευρά του ασθενούς τι θα ζητούσαμε από τους θεράποντες; Έτσι με επαγωγικό τρόπο τα μέλη βιώνουν και διατυπώνουν ένα τρόπο ενημέρωσης. Ο συντονιστής με την Σωκρατική-Γνωσιακή διαδικασία και τις τεχνικές της αναλυτικής ομάδας διευκολύνει και οδηγεί την συζήτηση.
Ανάλογη διαδικασία τηρείται κατά την συζήτηση για την δυναμική του οικογενειακού συστήματος του ασθενούς και πως μπορούμε να βρούμε τρόπους να συνεργασθούμε με τους συγγενείς, να τους καταστήσουμε συμμάχους και όχι αντιπάλους.
Αποτελέσματα-Συζήτηση
Κατά το πρώτο έτος της μελέτης λειτούργησε μια ομάδα από 15 Νοσηλευτές που είχαν θέση προϊσταμένης τμημάτων. Τα μέλη είχαν σημαντική κλινική εμπειρία που προφανώς συνέβαλε θετικά στους σκοπούς της μελέτης. Τα επόμενα δυο έτη λειτούργησαν 4 ομάδες Νοσηλευτών από 68 γυναίκες και 2 άνδρες και δύο ομάδες ειδικευομένων ιατρών (16 γυναίκες και 12 άνδρες).
Όσον αφορά τους θεραπευτικούς παράγοντες της ομαδικής ψυχοθεραπείας, η συνεκτικότητα επιτυγχάνετο μετά 2-4 συνεδρίες έτσι ήταν δυνατόν να αξιοποιηθούν οι υπόλοιποι παράγοντες με έμφαση σε εκείνους της διαπροσωπικής μάθησης (interpersonal learning) και οικουμενικότητας (universality). Η επίτευξη της συνεκτικότητας σε μια ομάδα θεωρείται απαραίτητη προϋπόθεση για να εργασθεί η ομάδα και να αξιοποιηθούν οι υπόλοιποι θεραπευτικοί παράγοντες (3).
Οι ψυχοδυναμικές έννοιες διεργάσθηκαν ικανοποιητικά από τα μέλη. Η διεργασία των εννοιών της μεταβίβασης και αντιμεταβίβασης συνέβαλε ώστε τα μέλη να κατανοήσουν την ασυνείδητη λειτουργία και να κατανοήσουν τους μηχανισμούς της παλινδρόμησης και της άρνησης του ασθενούς. Η Grete Lehner Bibring κατά την δεκαετία του '40 υποστηρίζει την ενσωμάτωση των ψυχαναλυτικών τεχνικών στην πρακτική της ιατρικής7,8. Ενώ στην συνέχεια ο M. Balint στην δεκαετία του '50 μελετά τα αντιμεταβιβαστικά στοιχεία σε ομάδα Γενικών Ιατρών υποστηρίζοντας την χρησιμότητα των ψυχοδυναμικών εννοιών στην θεραπευτική σχέση5,6.
Τα ψυχοδυναμικά στοιχεία στην σχέση ιατρού-ασθενούς υποστηρίζει και ο P.Schneider12, ενώ η Kubler-Ross21 επισημαίνει την σημασία του μηχανισμού άρνησης, ο οποίος αντιστοιχεί στην ομώνυμη φάση της άρνησης.
Η μελέτη των χαρακτήρων ή τύπων προσωπικότητας έτυχε της καλύτερης υποδοχής όπως και η διαδικασία αυτογνωσίας μέσω του χαρακτηριολογικού τους προφίλ. Εντός των ομάδων έγιναν οι πρώτες υποθέσεις για την αξιοποίηση των χαρακτήρων στην ενημέρωση του ασθενούς με καρκίνο14,22. Οι χαρακτήρες που εμελετήθησαν ήταν εκείνοι που πρότειναν οι R. Kahana και G.Bibring11 και είχαν συμπεριληφθεί αργότερα σε ελληνική έκδοση ψυχιατρικής με την εξής ορολογία13:
Κατά την μελέτη μας η ορολογία διατύπωσης που φαίνεται ότι διευκολύνει επαγγελματίες κλινικούς είναι η εξής:
Ενώ προστέθηκαν όπως φαίνεται ο συναισθηματικός-υποθυμικός (καταθλιπτικός) χαρακτήρας ή τύπος προσωπικότητας και ο αποφευκτικός χαρακτήρας ή τύπος προσωπικότητας14.
Όσον αφορά την κρίση που βιώνει ο ασθενής και η οικογένεια, συνήθως υπάρχουν αρκετές θεωρητικές γνώσεις για την αντιμετώπιση σε ένα τμήμα επειγόντων περιστατικών. Όμως ένα ασθενής με απώλεια υγείας, όπως εκείνη του καρκίνου, βιώνει μια κρίση επί μακρόν σε επίπεδο προσωπικό, οικογενειακό, εργασιακό και κοινωνικό. Απαιτείται λοιπόν η κατανόηση της κρίσης και των διαστάσεων αυτής και η αντιμετώπιση της κατά την θεραπευτική σχέση και την παρακολούθηση του ασθενούς22. Η κατανόηση της κρίσης από τους θεραπευτές διευκολύνει την προσέγγιση τους για να βοηθήσουν τον ασθενή και την οικογένεια να επανεύρουν την χαμένη ισορροπία14,25,28,29.
Η Κubler Ross21 περιλαμβάνει την κρίση στην πρώτη φάση του σοκ, η οποία βεβαίως συνεχίζεται κατά τις φάσεις τις οποίες η ίδια περιγράφει. Στην κατανόηση της κρίσης συμβάλλει η έννοια του συστήματος ως επίσης η έννοια του οικογενειακού συστήματος.
Οι τελευταίες έννοιες συμβάλλουν στην κατανόηση του ασθενούς μαζί με την οικογένεια του ενώ κατανοείται η ανάγκη να καταστούν οι συγγενείς σύμμαχοι των θεραπευτών και όχι αντίπαλοι14,25,20,28.
Η εναισθητική βιωματική διαδικασία έχει μεγαλύτερη παρουσία όσο σταθεροποιείται η συνοχή της ομάδας και πραγματοποιείται με την αξιοποίηση των τεχνικών της αναλυτικής ομαδικής ψυχοθεραπείας. Ο παραλληλισμός της θεραπευτικής σχέσης με άλλες σχέσεις ζωής προκαλεί το ενδιαφέρον των μελών π.χ. παραλληλίζεται η θεραπευτική σχέση με την σχέση μητέρας-παιδιού και εξηγούνται οι αναλογίες ασθενούς και παιδιού που είναι, λόγω της παλινδρόμησης του ασθενούς από το σημαντικό στρεσογόνο συμβάν, η αναγκαστική εξάρτηση, η αναζωπύρωση της πρωτογενούς μαγικής σκέψης αναζητώντας λύσεις επιβίωσης. Ο θεραπευτής με την εξουσία του ρόλου και της γνώσης φροντίζει, θεραπεύει με μεθόδους που ο ασθενής δεν κατέχει όπως συμβαίνει κατ' αναλογία στην φροντίδα της μητέρας προς και το παιδί22. Ο ενήλικας ασθενής αναβιώνει την εξάρτηση προσδοκώντας την αυτονομία. Τονίζεται βεβαίως ότι ο ασθενής είναι ενήλικας και σε λογικό επίπεδο πρέπει να απευθυνόμαστε στον ενήλικο, λαμβάνοντας όμως υπόψη κατά τους χειρισμούς μας, το «εσωτερικό παιδί» που έχει παλινδρομήσει. Η προτροπή να εισέλθουν οι θεραπευτές στην θέση του ασθενούς και να βιώσουν το «εσωτερικό παιδί» αξιοποιείται είτε κατά την διεργασία είτε με ασκήσεις υπόδυσης ρόλων (Role playing). Η εναισθητική, βιωματική διαδικασία στην εκπαιδευτική ομάδα των επαγγελματιών υγείας, δεν πρέπει να φθάνει στο βαθμό της θεραπευτικής αναλυτικής ομάδας, στην αποκάλυψη προσωπικών στοιχείων προς τούτο απαιτείται ο συντονιστής της ομάδας να είναι εκπαιδευμένος στην ομαδική ψυχοθεραπεία
Η συζήτηση για την ενημέρωση του ασθενούς αφορούσε στα ερωτήματα ποιος ενημερώνει, πότε ποια χρονική στιγμή ενημερώνεται ο ασθενής, πόσο ενημερώνεται, πως ενημερώνεται η οικογένεια14,22,25,28,29,30.
Επίσης η αντιμεταβίβαση, η μεταβίβαση, ο μηχανισμός της άρνησης, τα χαρακτηριολογικά στοιχεία προσφέρουν το υπόβαθρο της εξατομίκευσης της ενημέρωσης του ασθενούς14-16,19,22,25.
Η εκπαιδευτική ομάδα περιλαμβάνει και εργασία εποπτείας δηλαδή τα μέλη φέρουν προβλήματα από την καθημερινή κλινική πράξη και συζητούνται οι τρόποι αντιμετώπισης.
Τα μέλη της ομάδας συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο εκτίμησης απ΄όπου φαίνεται 1) ότι έχουν βοηθηθεί σε μεγάλο βαθμό σε προσωπικό επίπεδο, 2) ότι μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα τον ασθενή και τους συγγενείς ως 3) επίσης τους συναδέλφους νοσηλευτές και ιατρούς. Επίσης 4) η ομάδα βοήθησε στην κατανόηση των σχέσεων με συζύγους, παιδιά, φίλους.
Συμπεράσματα
Η εκπαιδευτική-βιωματική ομάδα ως ανεφέρθη μπορεί να εστιάζεται σε διαφόρους στόχους.
Η περιγραφείσα εκπαιδευτική ομάδα σκοπεύει στην βελτίωση της θεραπευτικής σχέσης και αυτογνωσία των θεραπευτών η οποία με την σειρά της συμβάλλει στην καλή θεραπευτική σχέση.
Η διεργασία της ομάδας περιλαμβάνει 4 παράγοντες:
Αυτοί οι παράγοντες πρέπει να συμπεριλαμβάνονται σε κάθε εκπαιδευτική διαδικασία που απευθύνεται στην κατάρτιση επαγγελματιών υγείας3,31.
Οι ψυχοδυναμικές έννοιες φαίνεται να αφομοιώνονται ικανοποιητικά από τα μέλη και να ωφελούνται στην ενπαθητική κατανόηση του ασθενούς. Μεταξύ των μηχανισμών άμυνας σημειώνουν ότι εκείνος της άρνησης είναι ο πιο χρήσιμος στην ενπαθητική κατανόηση και στην ενημερωτική διαδικασία του ασθενούς.
Η μελέτη των χαρακτήρων ή τύπων προσωπικότητας φαίνεται ότι βοηθούν αφ'ενός στην αυτογνωσία των μελών, αφ΄ ετέρου στην ενπαθητική κατανόηση του ασθενούς και στην ενημερωτική διαδικασία.
Η κατανόηση της έννοιας της κρίσης βοηθά τα μέλη να βοηθήσουν τους ασθενείς στην πράξη.
Οι βιωματικές διαδικασίες ενισχύουν το ενδιαφέρον των μελών καθώς αυξάνει την αυτογνωσία, ενώ το προτιμητέο θέμα είναι η αναλογία της θεραπευτικής σχέσης με την σχέση μητέρας-παιδιού.
Η εποπτική εργασία εντός της ομάδας ενισχύει το ενδιαφέρον και την αντιδιαστέλουν από τα ακαδημαϊκά μαθήματα όσον αφορά την ενημέρωση του ασθενούς. Η ενημέρωση του ασθενούς αυτή πρέπει να είναι εξατομικευμένη και να λαμβάνει υπ΄οψη κατά την εκτίμηση:
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
